Với xu thế ứng dụng công nghệ, các thiết bị điện tử ngày càng trở nên phổ biến và không thể thiếu trong hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp cũng như trong cuộc sống sinh hoạt hàng ngày. Các thiết bị điện tử là các loại thiết bị chứa kinh kiện bán dẫn và các mạch điện tử. Thiết bị điện tử có tốc độ xử lý nhanh chính xác, kích thước nhỏ hoặc siêu nhỏ nên chúng được ứng dụng trong nghiên cứu y học, bưu chính viễn thông, phát thanh truyền hình, khoa học vũ trụ, công nghiệp. Trong sản xuất, nhờ có các thiết bị điện tử giúp tự động hóa quá trình công nghệ, tăng năng suất lao động, kiểm soát chất lượng sản phẩm với độ chính xác cao. Trong cuộc sống, các thiết bị điện tử giúp con người cập nhật thông tin, kết nối, liên lạc… Tại Việt Nam, nhu cầu về thiết bị điện tử gia dụng trong những năm gần đây có xu hướng gia tăng cùng với sự phát triển của nền kinh tế và sự cải thiện mức sống người dân. Theo thời gian, do việc giảm liên tục giá thành mang tính cạnh tranh của thiết bị điện tử, cùng với những thay đổi về mẫu mã, loại hình và công năng sẽ tạo ra nhu cầu lớn thay đổi thiết bị điện tử gia dụng, dẫn đến phát sinh một lượng rác thải điện tử gia dụng lớn với tốc độ gia tăng nhanh chóng. Theo thống kê của Trung tâm Phát triển và Hội nhập (CDI – Bộ KH&CN), trung bình năm 2016, một người Việt Nam thải ra môi trường khoảng 1kg rác thải điện tử, như vậy tổng lượng rác thải điện tử cả nước lên tới 90.000 tấn/năm. Bên cạnh đó, dòng chảy của rác thải điện tử đi từ các nước phát triển sang các nước đang hoặc kém phát triển trong đó có Việt Nam qua đường hợp pháp (qua các công ty được phép tạm nhập tái xuất, nhập khẩu thiết bị điện tử cũ) hoặc qua đường tiểu ngạch khiến Việt Nam trở thành “Bãi rác công nghệ”.
Theo thống kê của Chương trình Môi trường Liên hợp quốc (UNEP), trong rác thải điện tử có chứa hơn 1.000 hợp chất khác nhau, chủ yếu là thành phần kim loại nặng, các chất hữu cơ cao phân tử, kim loại quý… trong đó có nhiều hợp chất gây độc hại, gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng và ảnh hưởng đến sức khỏe con người. Điều đặc biệt, các chất độc này khi phát tán ra môi trường sẽ khó có khả năng nhận biết, gây tâm lý chủ quan, tiềm tàng nguy cơ ảnh hưởng lâu dài đến sức khỏa con người.
Chất thải điện tử
“Chất thải điện tử” hay “thiết bị điện – điện tử thải” là các sản phẩm dân dụng và công nghiệp không đáp ứng được mục đích sử dụng thiết kế, các sản phẩm đã đến điểm cuối của vòng đời sử dụng có hàm chứa chất độc nguy hiểm, ảnh hưởng đến sức khỏe con người và môi trường.
Theo Tổ chức Hợp tác và phát triển kinh tế OECD chất thải điện tử là “Bất kì thiết bị gia dụng nào tiêu thụ điện và đã đạt đến vòng đời cuối cùng của nó”.
Theo Dự án sáng kiến giải quyết các vấn đề về rác thải điện tử – STEP của Liên Hợp Quốc, chất thải điện tử được định nghĩa “Chất thải điện tử là thuật ngữ chỉ tất cả các thiết bị điện – điện tử và một phần của nó đã bị thải bỏ bởi chủ sở hữu mà không có ý định tái sử dụng”.
Tại Việt Nam hiện nay, chưa có định nghĩa chính thức về chất thải điện tử mà chỉ có các khái niệm về chất thải, chất thải nguy hại, vậy nên dựa trên nghiên cứu các khái niệm và thực tiễn tại Việt Nam nhóm tác giả đề xuất sử dụng khái niệm của STEP “Chất thải điện tử là thuật ngữ chỉ tất cả các thiết bị điện – điện tử và một phần của nó đã bị thải bỏ bởi chủ sở hữu mà không có ý định tái sử dụng”.